احادیثی درباره قضاوت و داوری کردن

احادیثی درباره قضاوت و داوری کردن

قال الامام علی – علیه السلام – : لَیسَ مِنَ العَدلِ القَضَاءُ عَلَی الثَّقَةِ بِالظَّنِّ.

امام علی ‏(علیه السلام) فرمودند: قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد، عادلانه نیست.

«نهج البلاغة، حکمت ۲۲۰»

حدیث,قضاوت

امام على علیه‏السلام :

خَمسَةُ أشیاءَ یَجِبُ علَى القاضی الأخْذُ فیها بظاهِرِ الحُکمِ : الوِلایَةُ والمَناکِحُ والمَواریثُ والذَّبایحُ والشَّهاداتُ 

، إذا کانَ ظاهرُ الشُّهودِ مَأمونا جازَت شَهادَتُهُم ولا یَسألُ عن باطِنِهم .

پنج‏ چیز است که باید قاضى (درباره آنها) به‏ ظاهِر حُکم عمل کند: ولایت (حقّ ولایت و سرپرستى

 که خداوند ، یا امام براى هر کس ، یا ولىّ طفل قرار داده است) ، همسران (یعنى مسأله زناشویى

 که بین مسلمانان مشهوراست) ، میراثها ، ذبایح(حلال بودن کشتار مسلمانان) و شهادات. هر گاه شهود

 ، در ظاهر امین و در خور اعتماد باشند ، شهادتشان پذیرفته است و لازم نیست از باطن آنها جست وجو کرد.

الخصال : ۳۱۱ / ۸۸ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲

حدیث,قضاوت

 امام باقر علیه‏السلام :

إنّ المرأةَ لا تُولَّى القَضاءَ ولا تُولَّى الإمارَةَ .

زن ، نه عهده ‏دار مـسند قـضاوت مى‏ شود و نه عهده ‏دار منصب امارت.

بحار الأنوار : ۱۰۴ / ۲۷۵ / ۱

 حدیث,قضاوت

 پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم :

مَنِ ابتُلِیَ بالقَضاءِ بینَ المُسلمینَ فَلْیَعدِلْ بَینَهُم فی لَحظِةِ وإشارَتِهِ ومَقعدِهِ ومَجلِسِهِ .

هر که به داورى کردن میان مسلمانان مبتلا شود ، باید در نگاهها و اشاره کردنها 

و جاى نشستن و نحوه نشستن خود نسبت به آنها به یکسان رفتار کند.

کنزالعمّال : ۱۵۰۳۲ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰

 حدیث,قضاوت

 امام صادق علیه‏السلام :

القُضاةُ أربَعةٌ : ثلاثةٌ فی النارِ وواحِدٌ فی الجَنّةِ : رجُلٌ قَضى بجَورٍ وهُو یَعلَمُ فهُو فی النارِ ، ورَجُلٌ قَضى بجَورٍ

 وهو لا یَعلَمُ فهُو فی النارِ ، ورجلٌ قَضى بالحَقِّ وهُو لا یَعلَمُ فهُو فی النارِ ، ورجُلٌ قَضى بالحَقِّ وهو یَعلَمُ فهُو فی الجَنّةِ .

قاضیان چهار گروهند : سه گروه در آتشند و یک گروه در بهشت. مردى که دانسته حکم ناحقّ صادر

 کند ، این قاضى در آتش است . مردى که ندانسته (و بى ‏اطلاع از احکام و قوانین) حکم ناحقّ دهد

 ، این نیز در آتش است . مردى که ندانسته حکم درست و حقّ صادر کند ، این هم در آتش

 است و مردى که دانسته حکم حقّ و درست را صادر کند ، این قاضى در بهشت است

.الکافی : ۷ / ۴۰۷ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲

 حدیث,قضاوت

امام على علیه‏السلام :

یَدُ اللّه فوقَ رَأسِ الحاکِمِ تُرَفرِفُ بالرَّحمَةِ، فإذا حافَ وَکَلَهُ اللّه‏ُ إلى نفسِهِ .

دست رحمت خدا ، بر فراز سر قاضى در حرکت است. پس هر گاه 

ستم و حقّ کشى کند ، خداوند او را به خودش وا مى‏ گذارد.

الکافی : ۷ / ۴۱۰ / ۱

 حدیث,قضاوت

 امیر المؤمنین علیٌّ علیه‏السلام

لِشُرَیحٍ: لا تُسارَّ أحَدا فی مَجلِسِکَ ، وإن غَضِبتَ فَقُمْ ، فلا تَقضِیَنَّ فأنتَ غَضبانُ .

امام على علیه‏السلام – خطاب به شریح- فرمودند: در مجلس قضاوت با کسى در 

گوشى صحبت مکن و اگر عصبانى شدى ، برخیز و در حال خشم هرگز داورى مکن.

الکافی : ۷ / ۴۱۳ / ۵

 حدیث,قضاوت

 امیر المؤمنین علیٌّ علیه‏السلام

لِشُرَیحٍ: ولا تَقعُدَنَّ فی مَجلِسِ القَضاءِ حتّى تَطعَم .

امام على علیه‏السلام خطاب به شریح- فرمودند: در مجلس

 قضاوت منشین ، مگر این که قبلاً چیزى بخورى.

الکافی : ۷ / ۴۱۳ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲

 حدیث,قضاوت

 امیر المؤمنین علیٌّ علیه‏السلام

لِشُرَیحٍ: إیّاکَ والتَّضَجُّرَ والتَّأذِّیَ فی مَجلِسِ القَضاءِ ، الذی أوجَبَ 

اللّه‏ُ فیهِ الأجرَ ، ویُحسِنُ فیهِ الذُّخرَ لِمَن قَضى بالحَقِّ.

امام على علیه‏السلام – خطاب به شریح- فرمودند: مبادا در مجلس قضاوت اظهار خستگى

 و ناراحتى کنى ؛ مجلسى که خداوند در آن پاداش قرار داده و براى 

کسى که به حقّ داورى کند ذخیره خوبى در نظر گرفته است.

الکافی : ۷ / ۴۱۳ / ۱

 حدیث,قضاوت

 امام صادق علیه‏السلام :

لا یَطمَعَنَّ قَلیلُ الفِقهِ فی القَضاءِ .

کسى که اندکى فقه (مسائل حقوقى و احکام قضایى) مى داند 

، هرگز نباید به کار قضاوت چشم طمع داشته باشد.

بحار الأنوار : ۱۰۴ / ۲۶۴ / ۵

 حدیث,قضاوت

 پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم:

مَنِ ابتَغى القَضاءَ وسَألَ‏فیهِ الشُّفَعاءَ وُکِلَ إلى نفسِهِ ،

 ومَن اُکرِهَ علَیهِ أنزَلَ اللّه‏ُ علَیهِ مَلَکا یُسَدِّدُهُ .

هرکه ‏جویاى منصب‏ قضاوت باشد و براى رسیدن به آن متوسّل به این

 و آن شود، خداوند او را به‏ خودش‏ وا گذارد و هرکه مجبور به پذیرفتن آن

 شود، خداوند فرشته‏ اى بر او فرو فرستد که استوارش بدارد.

کنزالعمّال : ۱۴۹۹۴ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰

 حدیث,قضاوت

 امام صادق علیه‏السلام :

إنَّ النَّواویسَ شَکَت إلَى اللّه عز و جل شِدَّةَ حَرِّها ،

 فقالَ لَها عز و جل : اسکُتی ؛ فإنَّ مَواضِعَ القُضاةِ أشَدُّ حَرّا مِنکِ !

نواویس (که جایگاهى است در دوزخ) از گرماى سخت خود به درگاه خداوند عز و جل

 شکایت کرد . پس خداوند عز و جل خطاب بدان فرمود : ساکت باش

 ؛ همانا جایگاه قاضیان(ناعادل)، گرمایَش سخت‏تر از توست!.

الفقیه : ۳ / ۶ / ۳۲۲۶ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰

 حدیث,قضاوت

 پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم :

إنَّ القاضیَ العَدلَ لَیُجاءُبهِ یَومَ القِیامَةِ فَیَلقَى مِن شِدَّةِ 

الحِسابِ ما یَتَمَنّى أن لا یکونَ قَضى بینَ اثنَینِ فی تَمرَةٍ قَطُّ.

در روز قیامت قاضى دادگـر را مى‏ آورند و چنان حساب سختى

 از او کشیده مى ‏شود ، که آرزو مى‏ کند کاش هرگز حتّى 

درباره یک خرما میان دو نفر داورى نکرده بود.

کنزالعمّال : ۱۴۹۸۸ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰

 حدیث,قضاوت

 امام صادق علیه‏السلام :

اتَّقُوا الحُکومَةَ ؛ فإنَّ الحُکومَةَ إنّما هی

 لِلإمامِ العالِمِ بالقَضاءِ ،العادِلِ فی المُسلمینَ ، لِنَبیٍّ أو وَصیِّ نبیٍّ .

از داورى کردن بپرهیزید ؛ زیرا (منصب) داورى در حقیقت

 از آنِ امامى است که در قضاوت دانا باشد و در میان مسلمانان

 به عدالت حکم کند ؛ از آنِ پیغمبر یا وصىّ پیغمبر .

الکافی : ۷ / ۴۰۶ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰

 حدیث,قضاوت

 پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

من حکم بین اثنین تحاکما إلیه فلم یقض بینهما بالحقّ فعلیه لعنه اللَّه؛

هر که میان دو کس که داورى بدو برند، داورى کند

 و به حق میانشان قضاوت نکند لعنت خدا بر او باد.

نهج الفصاحه

 حدیث,قضاوت

 پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

قاضیان فی النار و قاض فی الجنّه: قاض عرف الحقّ فقضى به فهو فی

 الجنّه، و قاض عرف الحقّ فجار متعمّدا أو قضى بغیر علم فهما فی النّار؛

دو قاضى در جهنمد و قاضى اى در بهشت است: قاضى اى که حق را بشناسد و بدان

 حکم کند در بهشت است، و قاضى اى که حق را بشناسد و 

دانسته منحرف شود، یا ندانسته قضاوت کند هر دو در جهنم اند.

نهج الفصاحه

 حدیث,قضاوت

  پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

اللَّه مع القاضی ما لم یجر فإذا جار تخلّى اللَّه عنه و لزمه الشّیطان؛

خداوند یار قاضى است تا موقعى که ستم نکند، وقتى ستم 

کرد خدا او را رها می کند و شیطان قرین او مى شود.

نهج الفصاحه

 حدیث,قضاوت

 پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إذا أراد اللَّه بقوم خیرا ولّى علیهم حلماءهم و قضى بینهم علمائهم و جعل

 المال فی سمحائهم و إذا أراد بقوم شرّا ولّى علیهم سفهائهم

 و قضى بینهم جهّالهم و جعل المال فی بخلائهم؛

وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمان روا سازد

 و دانشمندانشان میان آنها قضاوت کند و مال را به دست بخشندگان دهد 

و وقتى براى قومى بدى خواهد سفیهانشان را بر آنها فرمانروا سازد

 و نادانان میان آنها قضاوت کنند و مال را به دست بخیلانشان دهد.

نهج الفصاحه

 حدیث,قضاوت

 پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

إذا ابتلی أحدکم بالقضاء بین المسلمین

 فلا یقض و هو غضبان و لیسوّ بینهم فی النّظر و المجلس و الإشاره؛

اگر یکى از شما بکار قضاوت میان مسلمانان دچار شود باید به هنگام 

غضب از قضاوت خوددارى کند و میان ارباب دعوى در

 نگاه و نشیمن گاه و اشاره تفاوتى نگذارد.

نهج الفصاحه

 حدیث,قضاوت

 پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

أخذ الأمیر الهدیّه سحت و قبول القاضی الرّشوه کفر.

هدیه گرفتن امیر نارواست و رشوه گرفتن قاضى کفر است.

نهج الفصاحه

حدیث,قضاوت

پیامبراکرم صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏ آله وسلم می فرمایند :

اِذا حَکَمْتُمْ فَاعْدِلوا وَ اِذا قُلْتُمْ فَاَحْسِنوا فَاِنَّ

 اللّه‏َ مُحْسِنٌ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛

هرگاه قضاوت مى‏ کنید، عادلانه قضاوت کنید و هرگاه سخن مى ‏گویید

، نیکو بگویید، زیرا خداوند نیکوکار است و نیکوکاران را دوست دارد.

نهج الفصاحه، ح ۲۰۰٫

  حدیث,قضاوت

 پیامبراکرم صلى ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله وسلم :

اِنَّ اللّه‏َ یُحِبُّ الْعَبدَ اَنْ یَکُونَ سَهْلَ الْبَیْعِ وَ سَهْلَ الشِّراءِ وَ سَهْلَ القَضاءِ وَ سَهْلَ الاِقْتِضاءِ؛

خداوند بنده‏اى را که در خرید و فروش و قضاوت و پذیرش قضاوت آسان گیر باشد دوست دارد.

منبع : tebyan-mobaleghin.ir